کارکرد اطلاع رسانی هیأتهای مذهبی

چند سالی است که هیات های مذهبی شکل و شمایل متفاوتی به خود گرفته است از یکطرف استقبال جوان ها از حضور و شرکت در مراسم و آیین های محرم بیشتر شده است و از طرف دیگر این هیات ها و آیین ها هستند که  به جای تحت تاثیر قرار دادن جوان ها خود تحت تاثیر قرار گرفته و در بسیاری موارد متفاوت از آنچه تا پیش از این بودند به نظر می رسند ،تفاوتی که در بسیاری از موارد کارشناسان آن را نشانه هایی از فشارها وآسیبهای جنگ نرم  می دانند ،آسیبی که باید دیده شود و برای آن چاره ای اندیشیده شود و بدین منظور ضرورت دارد نگاهی بیاندازیم به نوع هیأتها در قزوین و کارکردی که اکنون از آنها انتظار می رود.

در یک نگاه کلی هیأتها در قزوین یا سنتی هستند یعنی از قبل از انقلاب شکل گرفته اند مانند هیأت قائمیه ، خامه پزها و امثالهم و یا اصطلاحاً امروزی  هستند که عمدتا پس از انقلاب شکل گرفته اند. این دست هیأتها را نیز می توان اینگونه تقسیم بندی کرد

هیأتهای اولیه مانند جامعه محمدی (ص) ، هیأت سلام و صلوات و … هیأتهای دوران دفاع مقدس که بارزترین آن هیأت امامزاده اسمعیل (ع) است و هیأتهای پس از جنگ که عمده هیاتهای امروزی را شامل می شوند

همه این هیأتها کارکردها و ویژگیهای خاصی داشته و دارند اما آیا انتظارات از هیأتهای امروزی برآورده می شود و همان نقشی را که مثلا هیأتهای دوران دفاع مقدس در تربیت و بالندگی جوانان ایفا می کرد امروزه هیأتها می توانند ایفا نمایند؟

متاسفانه خیلی از مسئولین و اعضای هیأتها در قزوین از کارکردهای متنوع هیأت غافل شده اند و هم اکنون در اکثر هیأتها نماز جماعت، مناجات‌خوانی، زیارت‌خوانی و شعائر مختلفی که جایگاه خاصی در هیأت‌های سنتی داشت حذف شده و تنها به مداحی و سینه‌زنی اکتفا می‌شود

جای تاسف دارد که بگوییم حتی مداحی هم در برخی از این هیأت‌ها، متأثراز تکنولوژی صوتی روز شده است. در چند سال اخیر پیشرفت چشمگیری را در این تکنولوژی شاهد بودیم و این تاثیر مستقیمی بر همگانی شدن مداحی داشته است. به عبارتی قدرت سیستم‌های صوتی بر خلأ دانش موسیقایی برخی مداحان سرپوش می‌گذارد و اگر بدبینانه بنگریم شاید مهم‌ترین عنصر تشکیل این هیأت‌ها برخورداری از یک سیستم صوتی قوی است تا با استفاده از امکانات آن بتوانند یک فضای مجازی خلق کنند.

اما با این تفاسیر این سوال مطرح می شود که کارکردهای اصلی هیأتهای امروز چه باید باشد؟

در علم ارتباطات و در طبقه بندی ارتباطات سنتی هیأت را یک رسانه می شناسند رسانه ای که ویژگیهای خاصی دارد و بالطبع کارکردهای خاص!

یکی از این کارکرد ها کارکرد ارشادی هیأت است  یعنی این رسانه امکان تأثیرگذاری بر احساسات، عواطف و رفتارهای مخاطبان را فراهم می‌کند. در واقع این رسانه توانایی ایجاد یک تحول عاطفی و گرایش به سمت اعتقادات دینی در مخاطبان را دارد.

این مقوله باید برای مسئولین ، مداحان و اعضای هیأتها نصب العین باشد که جنبه ارشادی هیأتها را تقویت نمایند و بدانند که هیأت بهترین ابزار برای تعمیق ارزشهای دینی است ارزشهایی که مبتنی است بر آموزه های آیات و روایات نه برداشتهای شخصی و تفسیرهای فردی افراد! در هیأتها باید از پتانسیل شور و انرژی فراوان جوانان در جهت ارتقا شعور دینی استفاده کرد که متاسفانه در قزوین انگشت شمارند کسانیکه به این موضوع توجه ویژه دارند و جا دارد در این خصوص بیشتر بحث شود.

کارکرد دیگری که برای هیأت می توان برشمرد کارکرد «آموزشی» است. باید در هیأتهابه طور عمده مجموعه‌ای از اعتقادات و مناسک دینی به مخاطبان آموزش داده می‌شود.

در واقع در هیأت هر کس وارد مجالس سخنرانی، مداحی، روضه و غیره می‌شود، وقتی از مراسم خارج می‌شود، باید مطلبی آموخته باشد که خوشبختانه در این خصوص کانون های فرهنگی سطح شهر بستر مناسبی برای پیاده سازی این کارکرد هستند و باید از آنها بیشتر استفاده کرد.

اما مهمترین کارکردی که هم اکنون باید برای هیأتهای امروزی درنظر گرفت  کارکرد «اطلاع‌رسانی» است این کارکرد در دوران انقلاب بسیار قوی عمل کرد و روحانیان و گروه‌هایی که به نوعی با رژیم ستمشاهی مخالف بودند، از این مجالس برای اطلاع‌رسانی‌ سیاسی و اجتماعی به مخاطبان که اغلب جوان و متدین بودند، استفاده می‌کردند. کارکرد اطلاع‌رسانی این رسانه، دست کم در ظهور انقلاب اسلامی و حتی در دوره‌هایی مانند قیام پانزده خرداد سال ۴۲، موضوع ملی شدن صنعت نفت و حضور آیت‌ا… کاشانی در جبهه سیاسی و حتی خیلی قبل از آن در دوره مشروطه، بسیار واضح و پُررنگ است. در واقع در دوره انقلاب چون وسایل ارتباط جمعی مانند تلویزیون، رادیو و روزنامه‌ها در اختیار انقلابی‌ها نبود، نقش مهم اطلاع‌رسانی سیاسی و اجتماعی بر دوش رسانه‌هایی از جمله‌ هیئت‌ها بود که به خوبی از پس آن برآمدند.

نکته ظریفی که باید به آن توجه کرد این است که اگر در دوران قبل از انقلاب نبود وسایل ارتباطی نقش و کارکرد هیأتها را پر رنگ می نمود اکنون انفجار وسایل ارتباط جمعی و بمباران اطلاعاتی جامعه است که چنین نقشی را برای هیأت بسیار لازم می نماید. حجم بسیار زیاد اطلاعات غلط و استفاده بهنگام دشمنان اسلام از سیاست دروغ بزرگ و شبهه افکنی اطلاعاتی فضایی را ایجاد کرده است که توجه به نقش و کارکرد اطلاع رسانی هیأت به مراتب بیشتر از دوران قبل از انقلاب ضرورت پیدا کرده است.

اخبار ، شایعه ها ، شبهه ها ، دروغ ها و فتنه گریهایی که مسلسل وار از طریق سایتها ، برخی جراید ، شبکه های ماهواره ای و … به فکرو ذهن افراد جامعه تزریق می شود باید پاسخ داده شود ، وقتی هیأت محفلی برای ارائه اطلاعات صحیح ، صادقانه و بروز باشد ، بصیرت افزایی و درک بهنگام شرایط که سلاح اساسی جنگ نرم است در اختیار جوانان هیأتی قرار می گیرد و این مهره مفقوده ای است که در هیأتهای شهر ما کمتر به آن توجه می شود و بسیار بجاست که در این ایام مسئولین و دست اندرکاران هیأتهای مذهبی بر ارتقا سطح کارکرد اطلاع رسانی هیأتها بکوشند و در این شرایط خاص جوانان را به سلاح بصیرت مسلح ساخته و در بسط و توسعه آن اقدام نمایند. ان شاء ا…